Ο φίλος, στοχαστής και συγγραφέας Αποστόλης Λυμπερίδης θέτει ένα καυτό ερώτημα: Έχουν οι θρησκευόμενοι και οι συνωμοσιολόγοι κάτι κοινό;
Η απάντηση που δίνει, όχι απλώς είναι «ναι», αλλά συνοδεύεται και από πλήρη ανάλυση, η οποία μας οδηγεί σε μια ενοχλητική, αλλά αναγκαία σκέψη: Η πίστη και οι θεωρίες συνωμοσίας «τρέφονται» από τα ίδια ψυχολογικά καύσιμα.
Τα 4 βασικά κοινά στοιχεία
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, οι θρησκευόμενοι και οι συνωμοσιολόγοι:
- Είναι απόλυτοι: Πιστεύουν σε «μία» αλήθεια και αποκλείουν κάθε άλλη εκδοχή.
- Είναι αντιεπιστημονικοί: Δεν αποδέχονται στοιχεία που καταρρίπτουν τις πεποιθήσεις τους.
- Εμφανίζουν φανατισμό: Μπορούν να γίνουν μέχρι και επικίνδυνοι αν αμφισβητήσεις τις απόψεις τους.
- Σχηματίζουν ομάδες και κοινότητες: Με ιδεολογική συνοχή και ηγέτες-προφήτες που «γνωρίζουν».
Από τις προφητείες στο QAnon
Ο Λυμπερίδης παραθέτει τις πιο διαδεδομένες θεωρίες συνωμοσίας (chemtrails, ψεύτικες αποστολές στη Σελήνη, QAnon κ.ά.) και δείχνει πώς η βάση όλων αυτών είναι μια μόνιμη φοβία: «μας κρύβουν την αλήθεια».
Όπως ακριβώς και σε πολλές θρησκείες, όπου μια απόκρυφη «Απόλυτη Αλήθεια» αποκαλύπτεται μόνο στους «πιστούς».
Πίστη vs Επιστήμη
Ο συγγραφέας κάνει τη διάκριση ξεκάθαρη:
- Η επιστήμη βασίζεται σε νόμους, στοιχεία και αμφισβήτηση.
- Η πίστη βασίζεται σε συναισθήματα, φόβο και ελπίδα.
- Η συνωμοσιολογία πατάει ανάμεσα στα δύο, με λίγο δράμα, λίγο ναρκισσισμό και πολύ… ψέμα.
Και επειδή τα ψέματα διαδίδονται πιο εύκολα από την αλήθεια (βλ. Νόμος Brandolini), οι ψευδοθεωρίες γίνονται viral, ενώ η επιστήμη μένει να παλεύει με το δύσκολο και το περίπλοκο.
Γιατί είναι θελκτικές οι θεωρίες συνωμοσίας;
Γιατί είναι απλές. Συναισθηματικές. Και επιβεβαιώνουν αυτό που ήδη πιστεύουμε.
Ο εγκέφαλός μας λατρεύει να συνδέει κουκκίδες. Είτε στον ουρανό (βλ. ζώδια), είτε στον κόσμο γύρω μας: «κάποιος μας παρακολουθεί», «κάποιοι μας ψεκάζουν», «κάτι συμβαίνει πίσω από όλα αυτά»...
Και τι κάνουμε τώρα;
Ο Λυμπερίδης δεν φωνάζει «κατάργηση της πίστης». Ούτε θεωρεί όλους τους πιστούς ή όσους ρωτούν «και αν...;» ως επικίνδυνους.
Αυτό που λέει είναι πως πίσω από τη θρησκεία και τις θεωρίες συνωμοσίας κρύβεται η ίδια ανάγκη του ανθρώπου:
- Να δώσει απλές εξηγήσεις για έναν σύνθετο κόσμο.
- Να νιώσει ασφαλής, «μυημένος», ξεχωριστός.
- Να ανήκει σε μια ομάδα, μια αλήθεια, μια «εκλεκτή» πλευρά.
Και γι' αυτό, η επιστροφή στη λογική και την επιστήμη είναι δύσκολη. Θέλει κόπο. Θέλει παιδεία. Θέλει και αυτογνωσία.
Τελευταία σκέψη
Όταν κάποιος πιστεύει ότι «όλοι οι άλλοι κοιμούνται» και μόνο εκείνος «ξέρει την αλήθεια», μην τον ρωτήσεις «τι απόδειξη έχεις;»
Ρώτα τον καλύτερα: «Πόσο έτοιμος είσαι να την αμφισβητήσεις αν κάνεις λάθος;»
Αν η απάντηση είναι «καθόλου», τότε ίσως δεν είναι γνώστης, αλλά οπαδός.
📌 Άρθρο βασισμένο στο κείμενο του Αποστόλη Λυμπερίδη
Συντάκτης του άρθρου: Κυριάκος Οικονομίδης
Αν θέλεις να υποστηρίξεις την προσπάθεια μας και να βλέπεις καθημερινά νέα άρθρα με δωρεάν υλικό, μπορείς να το κάνεις με μια δωρεά στο Paypal
