Πες πως πας στον γιατρό με πονοκέφαλο, και σου δίνει ένα χάπι. Το παίρνεις, και λίγο μετά ο πόνος φεύγει. Τέλειο, έτσι; Μόνο που το χάπι δεν είχε καμία δραστική ουσία! Μπροστά σου έχουμε το φαινόμενο του placebo.
Τι είναι το placebo;
Η λέξη placebo (πλασίμπο) σημαίνει «θα ευχαριστήσω» στα λατινικά. Στην ιατρική, το placebo είναι μια ουσία χωρίς φαρμακολογική δράση – δηλαδή ένα «ψεύτικο» φάρμακο, όπως ένα χάπι από ζάχαρη ή μια ένεση με αλατόνερο. Δεν κάνει τίποτα στο σώμα σου κι όμως, συχνά νιώθεις καλύτερα αφού το πάρεις. Γιατί;
Πώς λειτουργεί το placebo;
Το placebo «δουλεύει» κυρίως μέσω του εγκεφάλου και της προσδοκίας. Αν πιστεύεις ότι παίρνεις κάτι που θα σε βοηθήσει, τότε το σώμα σου μπορεί πραγματικά να αντιδράσει σαν να το πήρες (Όχι πάντα και φυσικά όχι σε όλους). Παράγει ενδορφίνες (φυσικά παυσίπονα), μειώνει το στρες, ρυθμίζει την πίεση και γενικά αρχίζει να «συνεργάζεται» με τη θεραπεία που νομίζεις ότι λαμβάνεις.
Είναι σαν να λες στο σώμα σου: «χαλάρωσε, όλα καλά, παίρνουμε φαρμακάκι» - κι εκείνο μπορεί να σε ακούσει!
Μια σημαντική διευκρίνιση
Το placebo μπορεί να προκαλέσει ανακούφιση από τα συμπτώματα, αλλά αυτό το αποτέλεσμα είναι συνήθως προσωρινό και δεν θεραπεύει την αιτία της ασθένειας. Μπορεί να νιώσεις καλύτερα, αλλά δεν σημαίνει ότι λύθηκε το πρόβλημα.
Πού χρησιμοποιείται το placebo;
➤ Στις ιατρικές δοκιμές
Όταν οι επιστήμονες δοκιμάζουν ένα νέο φάρμακο, συχνά χωρίζουν τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες:
- Η μία παίρνει το κανονικό φάρμακο
- Η άλλη παίρνει placebo
Έτσι μπορούν να δουν αν το φάρμακο δουλεύει καλύτερα από το να μην παίρνεις τίποτα. Αν όχι, τότε μάλλον δεν είναι και τόσο «θαυματουργό».
➤ Στην ψυχολογία
Το placebo χρησιμοποιείται και σε ψυχολογικές μελέτες, π.χ. για κατάθλιψη, άγχος ή αυπνία. Εντυπωσιακά, αρκετοί άνθρωποι παρουσιάζουν βελτίωση με placebo και μόνο!
➤ Στον Χριστιανισμό (και γενικότερες σε θρησκείες)
Άγιο Νερό, Αγιασμός, λάδι από εικόνα, "θαυματουργά" αντικείμενα. Πιστοί που αναφέρουν «βελτίωση» ή και «θεραπεία» ύστερα από προσκύνημα, εξομολόγηση ή μετάληψη.
Η επιστήμη λέει: Δεν υπάρχει φαρμακολογική δράση στο αγίασμα ή στο λάδι. Όμως αν ο πιστός νιώθει εσωτερική σιγουριά, ο εγκέφαλος του λειτουργεί όπως σε ένα δυνατό placebo. Η πίστη μετατρέπεται σε μηχανισμό αυτορρύθμισης του οργανισμού.
➤ Στην καθημερινότητα χωρίς να το καταλάβεις
Έχεις πιει ποτέ «χαμομήλι για το στομάχι» και ένιωσες αμέσως καλύτερα; Ή πίστεψες ότι μια «μαγική» κρέμα σε έκανε να κοιμηθείς πιο γρήγορα; Ε, ίσως να σε βοήθησε η πίστη σου σε αυτό.
Είναι επικίνδυνο;
Όχι, αν ξέρεις τι κάνεις. Το placebo από μόνο του δεν προκαλεί βλάβες (δεν έχει δραστικές ουσίες). Όμως το επικίνδυνο είναι να αντικαταστήσεις την ιατρική αγωγή με placebo ή πίστη.
👉 Όσοι εγκαταλείπουν θεραπείες, βασισμένοι μόνο σε «θαύματα», διατρέχουν σοβαρούς κινδύνους.
Συμπέρασμα
Το placebo είναι ένα απίθανο εργαλείο του εγκεφάλου μας. Αποδεικνύει ότι το μυαλό μας επηρεάζει το σώμα - αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι παντοδύναμο και φυσικά δεν δουλεύει σε όλους όσους το παίρνουν.
Η πίστη, η ελπίδα και η ψυχολογική στήριξη έχουν τη θέση τους, είτε μέσα από την επιστήμη είτε μέσα από τη θρησκεία. Όμως δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ιατρική. Η υγεία θέλει γιατρούς, όχι προσευχές και χαπάκια από ζάχαρη.
Επιπλέον υλικό
Διάβασε για την ομοιοπαθητική σε δύο άρθρα μας:
Διάβασε για την ομοιοπαθητική σε δύο άρθρα μας:
Συντάκτης του άρθρου: Κυριάκος Οικονομίδης
Αν θέλεις να υποστηρίξεις την προσπάθεια μας και να βλέπεις καθημερινά νέα άρθρα με δωρεάν υλικό, μπορείς να το κάνεις με μια δωρεά στο Paypal
